Viterbo

Viterbo

Lando

Italio

Regiono

Latio

Loĝantaro

66 314 (2024)

Alto

326 m

Viterbo (itale preskaŭ same: Viterbo /vi'tɛrbo/) estas urbo en Latio en centra Italio.

Ĉefurbo de la samnoma provinco, ĝi estas malgranda urbo (66mil loĝantoj), riĉa je mezepokaj monumentoj. Proksimaj estas du grandaj vulkandevenaj lagoj (Bolsena kaj Viko).

Kompreni

Viterbo kuŝas sur la fruktodona grundaro estigita de du apudaj vulkanoj, kies krateroj estas nuntempe du lagoj: Bolsena kaj Viko.

De turisma vidpunkto, ĝi gravas ĉefe pro la abundo de mezepokaj monumentoj. En la ĉirkaŭaĵoj estas ankaŭ ŝpuroj de la antikva Etruska civilizo.

Historio

Etruska kaj romia tempo

La Etruskoj loĝis en la tuta areo ĉirkaŭ la nuna Viterbo, kaj verŝajne estis malgranda urbo ankaŭ en ties loko. La plej proksima konata urbo de la Etruskoj estis Ferentum (latina nomo), 10 km norde de Viterbo, fondita en la 6-a jarcento a.K. Post la konkero fare de Romio, Ferento daŭre prosperis, kaj ankoraŭ ekzistis en la Mezepoko. Alia proksima etruska urbo estis Musarna, 13 km okcidente, fondita en la 4-a jarcento a.K. kaj dependa de Tarquinia; ĝi tamen ne longe prosperis. La imponaj ruinaĵoj de Ferento estas parte videblaj (teatro, publikaj banejoj, ktp) kaj parte ankoraŭ prifosataj; la ruinoj de Musarna, pli malgrandaj, estas protektitaj kaj ne viziteblaj, krom kelkaj tomboj.

Mezepoka tempo

Iam en nekonata tempo ĉirkaŭ aŭ post la falo de la Romia Imperio, la vilaĝo situanta en la loko de la nuna Viterbo kreskis kaj prenis la nunan nomon, ŝajne el vetus urbs, t.e. "malnova urbo". Ferento estis sendube pli malnova, do kial "malnova"? Ĉu la vorto rilatas al Musarna, eble forlasita de siaj loĝantoj, kiuj refondis ĝin tie, en memoro de sia malnova loĝloko? Ĉu sub Romio ekaperis vera urbeto, kiu dum la militoj post la falo de Romio iĝis amaso de ruinoj, pro tio "malnova"? Fakte, ni ne scias.

Ni scias tamen ke en la 8-a jarcento la lombardoj, konkerintaj Umbrion, konstruis ĉi tie kastelon. En la 9-a jarcento la kastelo (Castrum Viterbii) estas oficiale menciita inter la posedaĵoj de la Papa Ŝtato. Ekde 1099 Viterbo estas menciita en la historia dokumentoj kiel "libera komunumo", agnoskita de la imperiestro Frederiko la 1-a. En 1172 ĝi venkis etan militon kontraŭ Ferento, kaj ekde tiam ĝi gardas en sia blazono (kiu entenis leonon) ankaŭ la palmon, entenitan en la blazono de Ferento.

Ĉirkaŭ 1200 Viterbo, ĵus iĝinta episkopa sidejo, revenis sub la plena regado de la Papoj, kiuj tamen multe favoris la urbon. Tiel komenciĝis por Viterbo tre prospera tempo.

Tre fama estis la kuniĝo de la kardinaloj, elektontaj la novan papon, en la Papa Palaco de Viterbo. La 19 kardinaloj kunvenintaj en 1268 en la Papa Palaco de Viterbo, ne trovis interkonsenton. Post 18 monatoj, la popolo de Viterbo, koleriĝinta pro ilia prokrastemon, ŝlosis la pordojn de la palaco, deklarante ke ili ne eliros antaŭ la elekto de la nova papo. Ili ankoraŭ konsumis pli ol unu jaro en longegaj diskutoj, sed fine, en septembro 1271, ili elektis Gregorion la 10-an. La nova papo tuj decidis ke ankaŭ estontece la kardinaloj elektu la papon inter ŝlositaj pordoj: la kuniĝo de Viterbo estis do la unua el multaj konklavoj (el la latina cum clave = kun ŝlosilo).

Inter la 13-a al la 15-a jarcento, pluraj papoj estis elektitaj en Viterbo aŭ loĝis tie aŭ vizitis ĝin.

Poste

En la 16-a jarcento Viterbo ekperdis sian prosperon, kaj en la postaj jarcentoj ĝi estis malgrava urbeto.

En 1870 ĝi pasis, kiel Romo kaj tuta Latio, sub la reĝlando de Italio.

Dum 1944 bomboj mortigis multajn urbanojn kaj detruis vastajn areojn en la historia centro.

Klimato

La klimato estas tipa mediteranea klimato, kun vintroj pluvriĉaj kaj modere malvarmaj kaj someroj sekaj kaj varmaj. Ĝi estas tamen ete pli malvarma kaj ete pli malseka ol en aliaj lokoj de Latio.

En januaro la nokta temperaturo ofte falas sub la nulon, sed kutime dum la tago ĝi nete plialtiĝas (mezumo de la maksimumaj temperaturoj: +10°C). En julio kaj aŭgusto ofte dum la tago la temperaturo superas 30°C, sed kelkaj tagoj estas kutime malpli varmaj.

Pluvoj estas plej abundaj en novembro (101 mm, 8 pluvtagoj). Dum la somero pluvoj ne ĉesas plene: en la plej seka monato (julio) okazas ordinare 3 pluvtagoj.

Aliri

Aviadile

La plej proksimaj komercaj flughavenoj estas en Romo (Romo Fiumicino, FCO, 120 km; Romo Ciampino, CIA, 120 km).

Eblas ankaŭ uzi la flughavenon de Peruĝo (PEG, 130 km), kiu tamen estas kunligata kun malmultaj urboj.

Trajne

Pluraj fervojoj, sed malrapidaj, atingas Viterbon.

La plej grava linio kunligas Romon al Viterbo tra Bracciano. Trajnoj veturas kutime ĉiun horon kaj bezonas ĉirkaŭ 2h por atingi Viterbon. Atentu ke la trajnoj ne haltas en la ĉefa stacidomo de Romo (Termini) sed en Romo Tiburtina, Romo Ostiense kaj aliaj.

Alia linio kunligas la stacidomo de Romo Flaminio (apud piazza del Popolo) al Viterbo.

La tria fervojo kunligas la fervojo Romo-Florenco al Viterbo. La trajnoj ekveturas de Orte (tra Attigliano) aŭ nur de Attigliano. La veturo ĝis Viterbo daŭras ĉ.1h (de Orte - malpli longe de Attigliano). Trajnoj estas tamen maloftaj.

Buse

Aŭte

Viterbon kunligas kun la aŭtoŝoseo A1 (Milano-Romo-Napolo) rapida ŝoseo SS-675 "Umbro-Laziale" (35 km de la aŭtoŝosea elirejo "Orte" al Viterbo).

La rapida ŝoseo SS-675 utilas ankaŭ por la veturantoj venantaj de Hispanio / Francio / Nordokcidenta Italio (prenu aŭtoŝoseon A12 ĝis la elirejo "Monte Romano"; de tie ĉ.45 km) aŭ per pramoj de Korsiko aŭ Sardinio al Civitavecchia (ankaŭ per A12 ĝis Monte Romano; de Civitavecchia ĉ.60 km).

De Romo oni povas uzi la aŭtoŝoseon A1 (ĉ.100 km tra la elirejo "Orte") aŭ la ŝtatan ŝoseon SS-2 (via Cassia), prenantan kaj la nomon kaj la itineron de antikva romia vojo (ĉ.80 km).

Moviĝi

Piede

Per publika transporto

Bicikle

Aŭte

Vidi

Mapo de Viterbo

10 - La Papa Palaco (Palazzo dei Papi), konstruita inter 1255 kaj 1266, gastigis plurfoje en la malfrua Mezepoko la kardinalojn elektontajn la novan papon.

11 - La Katedralo (Duomo), dediĉita al sankta Laŭrenco, estis konstruita mallonge antaŭ la jaro 1200, sed pluraj ŝanĝoj okazis dum la 16-a jarcento. Ene estas du tomboj de la sama papo, Johano la 21-a.

21 - La Palaco de la Regantoj (Palazzo dei Priori), nuntempe Urbodomo, estis komencita eble en la 13-a jarcento, sed la ĉefa parto de la konstruado okazis dum la 15-a jarcento, kun gravaj postaj aldonoj, inter kiuj la Cappella Palatina (1610).

22 - La Nacia Etruska Muzeo (Museo Nazionale Etrusco) situas en la historia Fortikaĵo de Albornoz (Rocca dell'Albornoz), konstruita en 1354 kaj renovigita en 1506. Ĝi entenas inter aliaj gravaj pecoj modelojn laŭ reala grando de etruskaj domoj, inkluzivantajn partojn elfositajn.

Fari

Kuracbanejoj

Viterbo estas en la mezo de vulkandevena areo favora al varmaj fontoj. Do ĉirkaŭ ĝi estas pluraj varmaj kuracbanejoj. Du el la plej famaj estas unu apud la alia, 3-4 km okcidente de la urbo: Bullicame (elp. Bulli'kame), sulfura fonto je 58°C meze de malgranda parko, kaj Terme dei Papi (Banejo de la Papoj - https://termedeipapi.it/), kun paga eniro.

Alia konata banejo estas Bagnaccio, ĉ. 7 km norde de la urbo (retejo: https://bagnaccio.it/).

Procesio

La 3-an de septembro okazas ĉiujare la impona procesio de sankta Rozo el Viterbo (santa Rosa da Viterbo), patronino de la urbo. Dum la procesio cento da portistoj subtenas la Maŝinon de sankta Rozo, specon de turo alta 30 m kaj pezanta 5 t.

Aĉeti

Vendejaroj

Manĝi

Trinki

Loĝi

Kampadejoj

Hosteloj

Hoteloj

Sekureco

Esperanto

Lokaj esperantistoj

Konsulejoj

Viziti plu

Bagnaia, 6 km, kun la ĉarma ĝardeno de Villa Lante (16-a jarcento)
San Martino al Cimino, 8 km, kun fama mezepoka abatejo
Vitorchiano, 12 km, gastiganta statuon "moai" skulptitan de indiĝenoj de Paskinsulo el la loka roko
Lago de Viko, 14 km (minimume), vulkandevena lago kaj grava natura areo
Vetralla, 15 km
Montefiascone, 17 km
Bomarzo, 20 km, fama pro la Parko de la Monstroj
Lago de Bolsena, 20 km (minimume), granda vulkandevena lago
Tuscania, 24 km

Rimarkoj

Ĉi tiu artikolo estas uzebla kvankam ankoraŭ mankas kelkaj informoj.

Ĉu vi kapablas helpi kompletigi ĝin? Do, kuraĝu, faru!