Kreto

Kreto
(Κρήτη, Kriti)

Lando

Grekio

Ĉefurbo

Iraklio

Areo

8336 km²

Loĝantaro

617 360 (2021)

Horzono

UTC+2 (somere UTC+3)

Kreto (greke Κρήτη /'kriti/) estas insulo kaj regiono de Grekio. Longa pli ol 300 km, sed nenie pli larĝa ol 50-60 km, kun ĉirkaŭ 8000 km² gi estas pri areo unu el la plej grandaj insuloj en Mediteraneo (la 5-a, post Sicilio, Sardinio, Kipro, Korsiko).

En Kreto tre frue ekestis loka civilizo, la Minoa civilizo, postlasinta antikvajn konstruaĵojn, skribaĵojn en nekutimaj skribsistemoj kaj famajn mitojn, kiel tiu pri Minotaŭro.

Aldone, pro siaj longaj kaj diversaj marbordoj kaj sia favora klimato, Kreto estas celo de multaj amantoj de marbanado.

Subregionoj redakti

Kreto entenas tradicie kvar subdividojn, taŭgajn ankaŭ de turisma vidpunkto. Ili nomiĝis ĝis 2011 "prefekturoj" (greke: νομοί) kaj poste "periferiaj unuoj" (greke: περιφερειακές ενότητες).

Subregionaj "unuoj" (περιφερειακές ενότητες) de Kreto

Unuo de Ĥanio (Χανιά)
La plej okcidenta parto de Kreto, ĉirkaŭ la historia urbo de Ĥanio. Entenas famajn marbordojn, kaj sablajn kaj rokajn. En la sovaĝaj Blankaj Montoj (Λευκά Όρη), kun pintoj ĝis 2400 m, la Gorĝo de Samario, longa 17 km, estas la kerno de la samnoma Nacia Parko.

Unuo de Retimno (Ρέθυμνο)
Inter la du plej gravaj urboj de Kreto, la areo ĉirkaŭ Retimno estas riĉa je krutaĵoj kaj malriĉa je gravaj urboj. Estas tamen ankaŭ ĉi tie belaj marbordoj kaj historiaj monumentoj.

Unuo de Iraklio (Ηράκλειο)
La plej granda urbo de Kreto, Iraklio, kuŝas tre proksime al la loko de la plej fama loko de la Minoa civilizo, Knoso (greke Κνωσός). Pluaj postrestaĵoj de tiu antikva civilizo estas en Festo (greke Φαιστός) kaj en aliaj lokoj. La iraklia subregiono entenas la plej altan monton de Kreto (2456 m), la monton Ida aŭ Psilloritis (greke: Ίδη, Ψηλορείτης).

Lasitio (Λασιθί)
La plej orienta unuo de Kreto ne prenas sian nomon de urbo, male de malgranda altebenaĵo okcidente de sia ĉefurbo Sankta Nikolao (greke Άγιος Νικόλαος, Agios Nikólaos). Estas ankaŭ en ĝi antikvaj restaĵoj de la minoa civilizo kaj de la postaj tempoj, kaj mirindaj marbordoj kaj sablaj kaj rokaj, inter kiuj la fama plaĝo de Vai (Βάι) kun granda arbaro de kretaj daktilopalmoj.